Talk to Her

بیایید تا آخر شهریور، Talk to Her را تماشا کنیم، یا باز تماشا کنیم و در موردش بنویسیم و گپ بزنیم. این‎جا، توی وبلاگ‎هایتان...

زندان بود که در کوچه پرسه می‎زد

1

پشت این همه سال
دیوار با دیوار
دربند، آزاد بوده‎ام
زندان بود که در کوچه پرسه می‎زد
زندان بود که در خیابان میله‎های ممتد می‎کشید
زندان! که هدف داشت در شهر محاصره‎ام کند

+ منیره حسینی

2

+ اگر دیگران دروغی را که حزب تحمیل می‎کرد می‎پذیرفتند و اگر تمام اسناد همان دروغ‎ها رو می‎گفتند آن‎گاه دروغ به عرصه‎ی تاریخ وارد می‎شد و حقیقت می‎گشت.

+ تله‎اسکرین‎ها شب و روز آمار و ارقام بر کله‎ات می‎کوبیدند تا ثابت کنند که امروزه مردم غذا و لباس بیشتر، خانه و تفریحات بهتری داشتند، عمر درازتری می‎کردند، ساعات کمتری کار می‎کردند و از مردمان پنجاه سال قبل بزرگ‎تر و سالم‎تر و خوشحال‎تر و باهوش‎تر و باسوادتر بودند. هیچ‎گاه نمی‎شد کلمه‎ای از آن را اثبات یا رد کرد.

+ چگونه می‎توانستی بگویی چه مقدار از آن دروغ است؟ شاید راست بود که انسان معمولی اکنون روزگاری بهتر از پیش از «انقلاب» داشت. تنها گواه مخالف، اعتراض گنگی در استخوان‎هایت بود، این احساس غریزی که وضعیتی که در آن می‎زیستی تحمل‎ناپذیر بود و زمانی دیگر توفیر می‎کرد. به ذهنش خطور کرد که خصوصیت واقعی زندگی جدید، شقاوت و ناامنی نبود که عریانی و ملالت و بی‎تفاوتی بود. به پیرامونت اگر می‎نگریستی، زندگی نه تنها به دروغ‎هایی که از تله‎اسکرین‎ها سرریز می‎شدند، که با آرمان‎هایی که «حزب» در تلاش نیل به آن‎ها بود نیز شباهتی نداشت. حوزه‎های بزرگی از زندگی، حتا برای عضو «حزب» خنثی و غیرسیاسی بود. لولیدن در میان کارهای خوف‎انگیز و جنگیدن برای جایی در قطار زیرزمینی و وصله‎کردنِ جورابِ مستعمل و گدایی حبه‎ای قند و ذخیره‎کردنِ ته‎سیگار. آرمانِ‎ تنظیمی «حزب» چیزی بود هیولاوار و ترسناک و درخشان ـ عالمی از فولاد و سیمان، ماشین‎های هیولاوار و سلاح‎های مخوف ـ ملتی از رزمندگان و متعصبین که در وحدت کامل پیش بروند، همه یک فکر داشته باشند و شعاری یکسان را فریاد بزنند، تا ابدالاباد کار کنند و بجنگند و پیروز شوند و به دار آویخته شوند ـ سیصد میلیون آدمِ هم‎چهره. واقعیت، شهرهای ویران‎شده و چرکینی بود که در آن آدم‎های خوب تغذیه‎نشده با کفش‎های سوراخ می‎آمدند و می‎رفتند و در خانه‎های تعمیرشده‎ی قرن نوزدهمی که همواره بوی کلم و مستراح می‎دادند، زندگی می‎کردند.

+ 1984- جورج اورول

 

3

به قول سیاوش^*، تصور کن اگه حتا، تصور کردنش سخته...؛

یک روز نشسته‎ای توی خانه‎ات، در شرق یا غرب تهران، پدرت رفته است آن سمت تهران سرکار، یا مادرت، یا برادرت، یا خواهر، یا همسرت... هر کسی از خانواده‎ات، اصلا خودت از خانه خارج شده‎ای و آمده‎ای این سمتِ شهر برای کاری، اصلا به دلیلی... توی شهری که وابستگان و دوستانت در نقاط مختلفش پراکنده شده‎اند، بعد یک‎هو، توی همه‎ی این پراکندگی، یک قدرت قهریه‎ی بدون منطق و درک و احساس، شروع ‎کند به کشیدن دیواری غیرقابل عبور، در وسط شهر. بی‎خیال همه‎ی این پراکندگی‎ها و بی‎توجه به یگانگیِ شهر. بعد تو چشمت را باز می‎کنی و مواجه می‌شوی با آدم‎هایی که دو طرفِ دیوار از هم جامانده‎اند... جامانده‎اید... آدم‎هایی چه بسا از یک خانواده... بعد فرض کن این اتفاق نه اتفاقی یک‎روزه و دو روزه و حتا یک‌‎ساله، که یک دیوار و جدایی و مرز بیست و هشت‌ساله باشد. تصورش سخت نیست، غیرممکن است. برای همین است که تراژدی دیوار برلین، این‎قدر تلخ و غیرقابلِ هضم است. حتا حالا که بیشتر از بیست و هفت سال از فروریختنش می‎گذرد و از یکی ‎شدنِ و یکپارچگیِ دوباره‎ی شهر. اما این زخم هیچ‎وقت التیام خواهد یافت؟ بیست و هشت سال! تصورش حتا برای ما که این سر دنیا هستیم، سخت است... دردش حتا ما را می‎آزارد... بعد از این همه‎سال... تصورش...

برای همین است که در عین تلخی، مطالعه‎ی داستانِ دیوار برلین، یکی از جذاب‎ترین و ضروری‎ترین مطالعات ممکن هست. برای من کلا مطالعه‎ی تاریخ سیاسی اروپا در قرن بیستم، به‌خصوص تمام اتفاقاتِ بعد از شروعِ (و البته آن‎ها که منجر به) جنگِ دوم و بعدتر دورانِ جنگِ سرد، جذاب است. جذاب و البته عبرت‎آموز. مخصوصا تاریخ مربوط به شکل‎گیری و سلطه‎ی کمونیسم که فکر می‎کنم مطالعه‎اش برای جلوگیری از به قدرت رسیدنِ دوباره‎ی چنین جریانی، چنین تفکری، یا هر چیزی مشابه آن، هر جور نظام توتالیتر و سرکوب‎گری، به‌‎خصوص هر نظامی که اندیشه را سرکوب کند، برای هر نوجوانی، در تمامِ کشورهای دنیا، واجب و الزامی‎ست.

جدا از مطالعه، تماشای فیلم‎هایی مربوط به این جریانات هم برایم جذاب است. بیش از حد جذاب. قبلا توی این وبلاگ درباره‎ی درباره‎ی چندتایی از فیلم‎های مربوط به این دوران نوشته بودیم و این ماجرا ادامه خواهد داشت.

 

4

دیوار برلین ارثیه‎ی شرایط ژئوپولتیک پایان جنگ دوم جهانی و دوقطبی‎شدن جهانِ بعد از جنگ است. دولت‎های متفق، اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی، ایالات متحده آمریکا، فرانسه و انگلستان، بعد از پیروزی، در جریان کنفرانس «یالتا» که به کنفرانس «تقسیم جهان» به ویژه آلمان مشهور شد، تصمیم گرفتند که پس از شکست آلمان هیتلری، ضمن تقسیم این کشور به دو بخش شرقی و غربی، شهر برلین پایتخت «رایش سوم» را نیز به دو بخش تقسیم کنند، به‎طوری‎که در بخش غربی برلین نیروهای آمریکا، انگلیس و فرانسه (دولت‎های کاپیتالیتسی) و در بخش شرقی برلین که ضمنا پایتخت آلمان‎شرقی می‎شد قوای کمونیستی آلمان‎شرقی و اتحاد‎ جماهیر شوروی به‎طور مشترک مستقر شوند.
 از آن پس کشور آلمان و نیز برلین به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شدند. مردم آلمان‎شرقی که از زندگی در زیر لوای کمونیسم ناراضی بودند و برخلاف میل باطنی خود ناچار به اقامت در بخش شرقی و هم‎زیستی با کمونیسم شده بودند می‎کوشیدند به هر وسیله و بهانه‎ای که شده از بخش شرقی برلین به بخش غربی فرار کنند. هر روز تعداد فراریان از قلب منطقه کمونیستی آلمان‎شرقی به جهان آزاد بیشتر می‎شد.
 سیل این مهاجرت‎های پنهانی و قاچاقی به برلین‎غربی آن‎قدر افزایش یافت که سرانجام نیکلای خروشچف دبیر اول حزب کمونیست و نخست‎وزیر اتحاد جماهیرشوروی به والتر اولبریخت دبیرکل حزب کمونیست آلمان‎شرقی و رئیس‎جمهوری آن کشور دستور داد برای جلوگیری از سیل مهاجرت‎ها در دو طرف دروازه‎ی براندنبورک یک دیوار بلند بتنی محصور در سیم‎های خاردار ایجاد کند.
 در ۱۳اوت ۱۹۶۱ این دستور صادر و کار ساخت دیوار بتنی برلین آغاز شد. ۱۴هزار نظامی و ۶هزار سگ تربیت‎شده محافظت از این دیوار را به عهده گرفتند. این موانع برای آن ایجاد شده بود که مردم آلمان‎شرقی قادر به فرار به آلمان‎غربی نباشند. آمارها نشان می‎دهند بین سال‎های ۱۹۴۹تا ۱۹۶۱میلادی حدود ۳ میلیون نفر آلمان‎شرقی را ترک کردند که دلایل عمده آن «نبود آزادی» و «سختی معیشت» در آلمان‎شرقی بود.
 پس از احداث دیوار بسیاری از کسانی که تلاش داشتند از این دیوار عبور کنند جان خود را از دست دادند و بسیاری نیز به جرم تلاش برای ترک آلمان‎شرقی دستگیر و زندانی شدند. 
سرانجام میخائیل گورباچف رئیس‎جمهوری شوروی در ۶ ژوئیه ۱۹۸۹ تز خانه‎ی مشترک اروپایی را مطرح ساخت و در روز ۹ نوامبر ۱۹۸۹ یعنی نزدیک به سی سال پس از احداث دیوار برلین، این دیوار فرو ریخت. بعد از این واقعه در سراسر آلمان به‎ویژه در برلین همه‎ی مردم به شادی و سرور پرداختند و سرانجام در ۱۲ سپتامبر ۱۹۹۰ اصل وحدت آلمان پذیرفته شد و دو نیمه‎ی شرقی و غربی آلمان پس از ۴۶ سال به یکدیگر پیوستند و آلمان واحد دوباره تشکیل شد.

میخائیل گورباچف ۱۵ سال بعد، در سال ۲۰۰۴ عنوان کرد که وقتی در ژوئیه ۱۹۸۹ با هلموت کهل صدراعظم آلمان‎غربی مذاکره کرده‌ بود، به‎طور مشترک به این نتیجه رسیدند که هنوز زمان وحدت دو آلمان فرانرسیده‌است. در نهایت هم به این توافق کردند که از میان برداشتن دیوار به قرن بیست و یکم موکول شود. او عنوان می‌کند که البته مردم آلمان تصمیم دیگری گرفتند و با پافشاری روی برچیدن دیوار، رهبری تاریخ را به دست گرفتند. مردم سایر کشورهای اروپای شرقی و مرکزی نیز بلافاصله از آن‌ها سرمشق گرفتند و موانع رسیدن به آزادی را از سر راه خود برداشتند.

 

+ برگرفته ویکی‎پدیا و سایت فرارو

 

5

تا آگاه نشده‎اند، هیچ‎گاه عصیان نمی‎کنند، و تا عصیان نکنند، نمی‎توانند آگاه شوند.

+ 1984

 

6

خوب یادم هست که همه‌ی این ماجراها چطور شروع شد. یکی از همکاران روزنامه‌نگارم، درست قبل از آن‎که بازنشسته شود، در نیمه‌ی سپتامبر 1989 از مرز اتریش-مجارستان برگشت و در حالی‎که از شدت هیجان اشک می‌ریخت،‌ برایمان تعریف کرد «مردم آلمان‎شرقی دارن هزارتا هزارتا از مرز رد می‌شن. فکر نمی‌کردم تا زنده‌م همچین منظره‌ای رو به چشم ببینم!». من هم فکر نمی‌کردم. در این گوشه‌ی دنیا آدم را همین‌جور بار می‌آورند،‌ جوری‎که خیال کنی تغییر غیرممکن است. جوری بارت می‌آورند که از تغییر بترسی که وقتی عاقبت اولین نشانه‌های تغییر آشکار شد، به آنها بدگمان باشی، از آنها بترسی، چون همیشه دیده‌ای که هر تغییری فقط وضع را بدتر کرده. یادم می‌آید اولین واکنش‌ خود من به خبرهای تازه‌ی همکارم، البته بعد از خوشحالی،‌ ترس بود،‌ انگار زلزله شده باشد. به شدت دلم می‌خواست فروپاشی رژیم سابق را ببینم،‌ اما به همان شدت هم زمینِ ‌زیر پایم داشت می‌لرزید. دنیایی که در آن بودم،‌ دنیایی که خیال می‌کردم ابدی، استوار و محکم است ناگهان داشت فرو می‌ریخت.

 

+ کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم - اسلاونکا دارکولیچ

 

 

7

گودبای لنین، برخلاف ماجرای تلخش، فیلمِ شوخ و شنگی است. شوخ و شنگ و پرطراوت، مطابق با شور و هیجانی که هم‎عصرِ داستانش است. برچیده‎شدنِ دیوار و یک‎پارچگی دوباره‎ی شهر... کشور. فیلم ریتمِ تند و پرضربی هم دارد. پر از گزارش و اخبار مستند و شبه‎مستند. و سرشار از ذوق‎زدگی و بهت و جاخوردگی و گاهی حتا مقاومت مردمِ این شهرِ غریب و زخم‎خورده در برابر برچیده‎شدنِ مرزی که انگار همه از یاد برده بودند دورانی را که نبود... بیست و هشت سال! کم نیست. یک عمر است برای خودش. و چه خاطره‎هایی، چه خاطره‎هایی که به رویا تبدیل شدند پشت این حصار ممتدِ بتنی.

 

 

8

خانواده‎ی کرنر از آدم‎های جامانده در سمتِ شرق دیوارند. سمتی که با وجودِ برآمدنِ خورشید از سمتش، درخششی نداشت. جامانده بود سمت تیرگی و خفقان و فقر. پدر، آن کسی بود که رهایی سهمش شده بود از این خانواده‎ی چهارنفره. هر چند برای رهایی‎اش تاوانی بزرگ پرداخته بود؛ خانواده‎ای که در هاله‎ای از دروغ، از او دریغ شد. و این جدایی، کریستین، مادر خانواده را تبدیل به وفادار سرسخت و متعصب حزب و آرمان‎هایش کرد. شاید از سر لجبازی، از سر عصبانیت، به‎خاطرِ تنهاماندن و جاگذاشته شدن...

آن‎قدر که دیدن الکس، پسر جوانش، در تظاهرت علیه جمهوری دموکراتیک آلمان، را تاب نیاورد و دچار حمله‎ی قلبی مهلکی شد که پیامدش کمایی هشت‎ماهه بود و گذر از فروپاشی دیوار و اتحاد دو آلمان و ورود کاپیتالیسم به آلمانِ سوسیالیست و هجومِ موجِ سهمگین و غیرقابل کنترل تغییرات به سمتِ عقب‎نگهداشته‎ی شهر. کریستین در چنین شرایطی به هوش آمد. با این هشدار پزشک که هر گونه شوکی می‎تواند منجر به مرگ او شود. از این‎جا به بعد، بخش اعظم فیلم، به تلاش‎های سرسختانه‎ی الکس برای پنهان کردنِ شرایط، از اوست. کاری که گاهی غیرممکن به نظر می‎آید...

 

9

Good Bye, Lenin! فیلمی آلمانی‎ست به کارگردانی ولفگانگ بکر محصول سال ۲۰۰۳ و با بازی دانیل برول، کاترین زاس و جولپن خاماتووا.

سینمای آلمان را... درست‎ترش این‎که، فیلم‎هایی را که از این سینما دیده‎ام، دوست دارم.

اروپای زخم‎خورده، بهترین فیلم‎ها را می‎سازد از آن‎چه که از سر گذراند. تاثیرگذارتر از آن‎چه که هالیوود درباره‎اش می‎سازد.

 

10

فیلم، یک کمدی سیاه است، سرشار از عشقِ فرزند به مادر و جای جایش، وسط این سرخوشی‎هایی که صورتی تلخ را پشت خود پنهان کرده‎اند، تلنگرهایی هم می‎زند و هشدارهایی هم می‎دهد. که یادمان نرود که چه بود و چه شد... که اول چه بود و بعد چه شد و بعدترها چه شد.

تماشای فیلم، به‎شدت توصیه می‎شود.

 

* ترانه‎ی تصور کن از یغما گلرویی با صدای سیاوش قمیشی

ترانه‎ای غمگین و دوردست *

گاهی

دوری آد‎م‎ها

از مکان می‎گذرد

و به زمان می‎رسد

مثلِ ما

که این روزها

داریم

خیلی از هم

«دیر» می‎شویم...

 

مهتاب سالاری

 

*

 

همین اواخر The Martian را دیدم و دوستش داشتم. دیدنِ آدم‎های باهوش و اهل عمل توی فیلم‎ها، حالم را خوب می‎کند. و از آن مهم‎تر، دیدنِ قهرمانً... و مت دیمون قهرمانِ این فیلمِ سرخوشِ علمی تخیلیِ ریدلی اسکات است. برای تماشای دسته‎جمعیِ خانوادگی توی یک بعدازظهر نوروزی، فیلم خوب و جذاب و البته مناسبی بود.

کمی بعد، وقتی‎که Interstellar (این‎جا یک توضیحِ داخلِ پرانتز هست، که آن را آن پایین خواهم نوشت) نولانِ نابغه را دیدم، The Martian در مقابلش به یک شوخی شبیه بود. بعدتر، همین چند روز پیش، Gravity را تماشا کردم و برنده‎ی اسکار شدنِ این فیلم، و حتا کاندیدای اسکار نشدنِ Interstellar (اگرچه این دو فیلم مربوط به دو دوره‎ی مختلف اسکار بودند) نه یک شوخیِ ساده، که شوخی‎ای تلخ بود.

البته انصاف می‎گوید که توضیح بدهم که هیچ‎کدام از این فیلم‎ها را سه‎بعدی ندیدم که تماشای سه‎بعدی این فیلم‎ها با آن جلوه‎های ویژه و فیلمبرداری،‌ حتما بسیار متفاوت می‎بود.

*

توضیحِ داخل پرانتزی که حرفش را زده بودم: تا همین چند سال پیش، مثلا چهار سال پیش شاید، این‎طور بود که انگار با خودم و آکادمی و... مسابقه گذاشته باشم، تند و در همان اولین روزهای در دسترس قرار گرفتنِ هر فیلمی، تماشایش می‎کردم. همه‎ی فیلم‎های مربوط به اسکار را، از خیلی قبل‎تر می‎دیدم. بدی این‎جور فیلم دیدن این است که جو متراکمی که اطراف فیلم‎های تازه اکران‎شده را گرفته، این هم‎نوایی جهانی، تو را هم درگیر می‎کند. انگار عیار واقعی فیلم هم توی این هیاهوی کاذب، ناشناخته باقی می‎ماند. این‎که فیلم چقدر فیلمِ ماندگاری هست، آیا «سینمای ناب» هست یا نه... «آن» دارد یا نه، توی مسابقه‎ی همگانی عقب نماندن از تماشای فیلم‎های جدید و تیترهای هر روزه‎ی سایت‎ها سینمایی و وبلاگ‎ها، مورد غفلت قرار می‎گیرد. کسی سر فرصت و با تانی فیلم را تماشا نمی‎کند انگار. مسابقه هست برای زودتر تماشا کردن و عقب نماندن از موج. برای همین هست که توی این سال‎های اخیر، با وجود داشتنِ اکثر فیلم‎های جدید در هارد اکسترنالم، جز موارد معدودی که به دلیلی نتوانسته‎ام، عامدانه در مقابل تماشای فیلم‎های جدید مقاومت می‎کنم. برای همین است که مثلا، برای تماشای Interstellar (مگر من آدمی بودم که در مقابل تماشای فیلمی از نولان مقاومت کنم؟!) و Gravity که برنده‎ی اسکار بود، این‎قدر صبر کردم.

تماشای سریال True Detective (که حتما این‎جا در موردش خواهم نوشت) و متیو مک‎کانهی فوق‎العاده‎اش، من را به تماشای Interstellar رساند و تماشای این فیلم هم به تماشای Gravity، برای مقایسه، منتهی شد.

*

Interstellar به نظر من، معرکه بود. فیلمی در مورد عشق و عاطفه و خانواده و نه فقط یک فیلم علمی تخیلی؛ سرشار از احساسات و سرشار از نبوغ و هوشمندی.

فیلم با نمایش آینده‎ای احتمالا نزدیک، غرق در خاک، کاملا و عمیقا متفاوت با آینده‎ای که در همه‎ی فیلم‎های مربوط به آینده نشان‎مان داده‎اند، جایی که کاوشگری در فضا، مسائل نظامی و هر جور خرج اضافه‎ای ممنوع و احمقانه هست و دغدغه‎ی غذا کل زمین را فرا گرفته. فضایی خاک‎آلود، بدون کوچک‎ترین اثری از ماشین‎های پیشرفته، یک‎جور رجعت به گذشته، به عصر کشاورزی، جایی که سفر انسان به ماه و فضا، افسانه تصویر می‎شود و ترجیح داده می‎شود که به آن به دیده‎ی تخیل بنگرند... تا بشر به زمین دل ببندد و هرگونه رویاپردازیِ پرهزینه را به فراموشی بسپارد... و به نیازِ ملموسِ حاضر بپردازد: غذا!

کوپر، خلبان ناسایی که مجبور شده از رویایش دست بردارد و خودش را با شرایط سازگار کند و به جای فضا تخصصش را روی ماشین‎های کشاورزی و مزرعه‎اش پیاده کند (ببین این چیزها باید بفهمن چطور سازش پیدا کنن، مورف... مثل بقیه‎مون) جایی، همان اوایل، در مورد این دنیا فیلم می‎گوید: قبلا به آسمون نگاه می‎کردیم و دنبال جای خودمون میون ستاره‎ها می‎گشتیم، حالا پایین رو نگاه می‎کنیم و نگران این چرک و کثافتی که توش گیر کردیم هستیم.

کوپر زمین‎گیر شده، در حالی‎که در سرش رویای آسمان‎هاست. با دخترش که انگار همه‎ی عشق و دلیلِ زندگی‎اش است و پسر عزیزش که کمی با او فاصله دارد و... زمین و دنیایی که بدقلقی می‎کند.

***

خلاصه‎ی قصه‎ی فیلم را، اگر تماشایش نکرده‎اید، می‎توانید از ویکی‎پدیا بخوانید. خلاصه‎اش را نمی‎توانم در چند خط این‎جا بنویسم. مسائل فیزیک نظری به زبانی نسبتا ساده در فیلم بیان می‎شود. موضوع سیاه‎چاله و کرم‎چاله و اتساع زمان گرانشی و... (یکی از اشکالاتی که می‎توان به فیلم گرفت، بیان این مسائل به شکلی ساده و قابل فهم برای مخاطب است، در گفتگوهای بین دانشمندان ناسا و کوپر که یک خلبان ناساست، در حالی‎که اصولا نباید چنین توضیحات بدیهی‎ای بین خودشان داده شود. اما در هر صورت قابل‏قبول هست که به خاطر فیلم و مخاطب، باید توضیح داده می‎شد.

در این فیلم، زمان همراه با طبیعت، انگار در جایگاه طرفِ شر ماجرا قرار گرفته‎اند... زمانی که بی‎رحمانه و با سرعتی شبیه نور می‎گذرد برای پدری که با گذر هر لحظه، سال‎هایی از زندگی فرزندانش را از دست می‎دهد... و امید به نجات نسل بشر، نسل ساکنِ زمینِ بشر، نه آن کلونی تخمک‎های بارور که قرار است به عنوان نقشه‎ی B برای نجات نوع بشر، در نظر گرفته شود.

کوپر: به نظرت طبیعت نمی‎تونه پلید باشه؟

آملیا برند: نه. می‎تونه خیلی نیرومند باشه. ترسناک باشه. ولی پلید نه. مگه یه شیر از سر پلیدی و شرارت یک آهو رو تیکه پاره می‎کنه؟

***

در فیلم جایی هست که کوپر و آملیا بعد از دو سه ساعتِ ناقابل دست و پنجه نرم‎کردن با اقیانوسِ ساکن و هولناک و موج‎های عظیم مرده‎ی سیاره‎ای در ناکجا، در آن انگار که واقعا تهِ دنیا، با زحمت به سفینه‎ی فضایی برمی‎گردند و در بهت متوجه می‎شوند که در این وقفه‎ی دو سه ساعته، بیست و سه‎سال در مقیاس زمان در زمین، برای آن‎ها سپری شده است. بعد کوپر، برای دیدن پیام‎های تصویری خانواده‎اش در طی این سال‎های غیبت مقابل مونیتوری می‎نشیند و گذر سالیان متمادی بر فرزندانی که روی زمین جایشان گذاشته است را می‎بیند... پسر نوجوانی که قد کشیده و عاشق شده و ازدواج کرده و پدر شده و فرزندش را از دست داده است... و همه‎ی این‎ها در عرض فقط چند ساعت برای... دختر محبوبش که قد کشیده و تبدیل شده به دانشمندی در ناسا... بهت و ناباوری و حسرت و اشک‎هایی که صورت متیو مک‎کانهی را می‎پوشانند...

آن بهت و حسرت و استیصال...

***

 

دعا کن هیچ وقت نفهمی که چقدر خوبه یه چهره‎ی دیگه رو ببینی.

 

***

 

کریستوفر نولان Interstellar را در سال 2014 برای اساس فیلم‎نامه‎ای که خود به همراه برادرش جاناتان نوشته‎اند کارگردانی کرده و بازیگرانی مثل متیو مک‎کانهی، آن هاتاوی، جسیکا چستین، مایکل کین و مت دیمون در آن بازی کرده‎اند. فیزیکدان نظری، کیپ تورن، یکی از تهیه‌کنندگان اجرایی و مشاور علمی فیلم است.

 

***

 

کوپر: تارس اندورنس رو همون‎جایی که نیاز داشتیم نگه داشته. ولی سفر بیشتر از اون چیزی‎که پیش‎بینی کرده بودیم پیش رفت. سوختمون آن‎قدری نمونده که بتونیم هر دو سیاره رو ببینیم، پس باید انتخاب کنیم.

رمیلی: ولی چطور؟

کوپر: هر دو امیدوارکننده‎ست. داده‎های ادموندز بهتره ولی دکتر مان کسیه که هنوزم اطلاعات رو منتقل می‎کنه. پس...

آملیا: دلیلی نداره که فکر کنیم داده‎های ادموندز به‎دردنخوره. سیاره‎ی اون عناصر کلیدی حمایت از زندگی انسان رو داره.

کوپر: داده‎های دکتر مان هم همین‎طور.

آملیا: کوپر! این تخصص منه! و واقعا اعتقاد دارم سیاره‎ی ادموندز آینده‎ی بهتری داره!

کوپر: چرا؟

آملیا: به خاطر سیاه‎چاله‎ی گارگانتوا. به سیاره‎ی میلر نگاه کن. درسته هیدروکربن و مواد آلی داره، ولی زندگی توش وجود نداره. توی سیاره‎ی مان هم همین‎طوره.

رمیلی: به خاطر سیاه‎چاله؟

آملیا: قانون مورفی، هر چیزی که بتونه اتفاق بیفته، می‎افته. اتفاقات تصادفی جرقه‎های تکامل هستن. ولی وقتی دور یه سیاه‎چاله بچرخی، اتفاق زیادی نمی‎افته. بین سیارک‎ها و ستاره‎های دنباله‎دار گیر می‎کنه و اتفاقات از مسیر دیگه‎ای پیش می‎رن. باید مسافت زیادی رو بریم.

کوپر: خودت یه بار گفتی دکتر مان بین ما بهترینه.

آملیا: قابل تحسینه. به خاطر اونه که الان اینجاییم.

کوپر: و هنوزم اینجاست. پاهاش روی زمینه، و یه پیام کاملا شفاف هم فرستاده که بهمون می‎گه بریم به سیاره‎ش.

آملیا: لطف کرده. ولی اطلاعات سیاره‎ی ادموندز امیدوارکننده‎تره.

رمیلی: باید رای‎گیری کنیم.

کوپر: خب اگه قراره رای بگیریم، یه چیزی رو باید بدونی. برند، اون حق داره حقیقت رو بدونه.

آملیا: ربطی به این موضوع نداره.

رمیلی: چی؟

کوپر: اون عاشق ولف ادموندز شده.

رمیلی: راست می‎گه؟

آملیا: ...آره! و همین باعث می‎شه قلبم رو دنبال کنم. شاید برای فهمیدن این نظریه زیادی وقت گذروندیم.

کوپر: تو یک دانشمندی برند!

آملیا: پس به حرفم گوش کن، وقتی می‎گم ما عشق رو از خودمون در نیاوردیم. عشق، قابل دیدن و قدرتمنده. حتما یه مفهمومی داره.

کوپر: عشق معنی داره. آره. منفعت... برقراری پیوند، پروروش بچه...

آملیا: عاشق کسایی هستیم که مردن، کجای این منفعته؟

کوپر: هیچ جا.

آملیا: شاید این یه چیز مهم‎تر باشه. چیزی که هنوز نمی‎تونیم درکش کنیم. شاید یه جور گواهیه، یه جور... محصولی با ابعاد بالاتره، که نمی‎تونیم آگاهانه درکش کنیم. من به دنیای کسی کشیده شدم که یک دهه هست ندیدمش. کسی که می‎دونم احتمالا مرده. عشق تنها چیزیه که ما توانایی درک فراتر از بعد زمان و مکان اون رو داریم. شاید بهتره بهش اعتماد کنیم. حتا اگه هنوز درکش نکرده باشیم.... باشه کوپر. آره. کوچک‎ترین احتمال دیدن ولف، من رو هیجان‎زده می‎کنه. ولی معنیش این نیست که اشتباه می‎کنم.

کوپر: راستشو بخوای آملیا... ممکنه اشتباه کنی.

 

***

فیلم سرشار از احساسات عمیق انسانی، از لطیف‎ترین تا بدترین نوعش (جایی که دکتر مان که نماینده‎ی بهترین خصایل انسانی و یک الگو بوده، برای نجات خودش بدترین می‎شود)، فلسفه، سرشار از نبوغ، بازی‎های خیلی خوب، جلوه‎های ویژه‎ی عالی،‌ مقدار مناسبی شوخ‎طبعی و موسیقی زیبای هانس زیمر هست.

***

کوپر: پس فقط همینایی که هستیم رو با خودمون می بریم اونجا؟

آملیا: آره. این تیم نماینده بهترین خصوصیات انسانیه.

کوپر: حتا من؟

آملیا: خب می دونی چیه؟ ما سر 90 درصد صداقت توافق کردیم!

 

 

* پاره‎ای از شعری از مهتاب سالاری

تو من را با همان سلام اول مال خودت کردی*

در قسمتِ عادی پرواز، دوروتی بوید، درگیر حساسیتِ پسرک خردسالش به پتوی هواپیما، صدای جری مگوایر را می‎شنود که کمی آن‎طرف‎تر، در قسمت فرست‎کلاس نشسته و برای همراهش، ماجرای خواستگاری‎اش از نامزدش را تعریف می‎کند. حسرتی عمیق و علاقه‎‎ای دست‎نیافتنی، در نگاه و صورت دوروتی که نیم‎خیز شده تا چیزی از این رویا را، تصویری که مردی که از دور تحسینش می‎کند ساخته، از دست ندهد، موج می‎زند. وقتی که جری، غافل از گوش و نگاه و حواسی که بیشتر از هر چیزی در دنیا، روی او متمرکز شده، ترسیم رویا را به پایان می‎رساند، دوروتی صاف می‎نشیند و رو به پسرش می‎گوید: قبلاها، فقط غذاش بهتر بود. الان زندگی آدم‎هاش هم بهتره. و در این جمله‎ که با لحنی عادی ادا شده، حسرت و تلخی عمیق نهفته است. حقیقتِ تلخِ معمولی بودن.

و این، گویاترین صحنه‎ برای معرفی وضعیت دو شخصیتِ اصلی این رمانس است. دوروتی بوید، مادرِ بیوه‎ی جوانِ نه‎چندان جذابی که یکی از کارمندان رده پایین شرکت امور ورزشکاران سرشناس به نام اس ام آی هست (که چند دقیقه بعد معلوم می‎شود که جری قبلا هم او را دیده و حتا جزئیات پارتیشنی را که توی آن می‎نشیند می‎داند) و با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‎کند و جری مگوایر، یکی از مدیران موفقِ برنامه‎‎ی ورزشکاران آن شرکت که توانایی عجیبی در جذب آدم‎ها و شروع روابط دارد، محبوب بین تمام اطرافیانش، با لبخندی جذاب و همیشگی در تمام صورتش.

اولین سلام، (بعد از چه مدت فقط دیدن و عبور کردن برای این یکی؟ و تماشا و مکث و تحسین کردن برای آن یکی؟) در پایانِ همین پرواز، در قسمتِ تحویل بار اتفاق می‎افتد و کاتالیزور... پسر کوچک دوروتی که نیروی محرکه‎ی پیشبرد این رابطه در مراحل بعدی هم هست.

*

دوروتی، جایی از فیلم، به خواهر بزرگ‎ترش که هیچ‎گاه دست از نگران بودن برای او و زندگی‎اش برنمی‎دارد، می‎گوید من پیرترین دختر بیست و شش‌ساله‎ی دنیام. و این، فقط همین یک جمله و جوری و جایی که بیانش می‎کند، انگار معرفی کاملی از او به دست می‎دهد.

*

جری مگوایر، هر چقدر در آغاز و شکل دادنِ دوستی‎های سطحی، مهارت دارد، در عمق‎دادن به روابطش و نگه‎داشتنِ آن‎ها، ضعف دارد. او محبوبِ تمامِ همکاران و اطرافیانش است، ولی زندگی توانِ آن را دارد که با اولین اشتباه کاری او، انتشار دل‎نوشته‎ای در مورد مسئولیتِ قلبی مدیرانِ برنامه، در مقابل ورزشکارانی که مسئولیت‎شان را برعهده دارند، برای انسان‎تر بودن، تمامِ این‎ها را از او بگیرد. هیچ‎کدام از دوستان و همکارانش،‌ با وجود تحسین او برای نوشتن آن، حاضر نیستند او را همراهی کنند، غیر از دوروتی که ناخودآگاه و بی هیچ امید و انتظاری، به این مرد غیرقابلِ دسترسِ فرست‎کلاس‎نشین، خیلی ساده، دل بسته است. همان‎طور که یک نفر ممکن است به یک هنرپیشه دل ببندد و تحسینش کند و آرزوی ناممکنش را جایی در ناخودآگاه در سر بپروراند. دوروتی، وقتی که بدون فکر و سنجیدنِ هیچ‎چیزی، قبول می‎کند که همراه جری شود، حتما فقط به امکانی که این تصمیم برای نزدیک‎تر شدن به او، به رویا، در اختیارش می‎گذاشته، فکر می‎کرده. نه به تمام هزینه‎های زندگی، هزینه‎ی بیمه‎ی درمانی پسرش و... هر چیز مهمِ دیگری.

در شرایطی که نامزد جری، با فکر و سنجیدنِ همه‎چیز، به سرعت او را ترک می‎کند.

*

راد تیدول، ورزشکار سیاه‎پوستِ‌مغرور و کله‎شقی که از دوران اوجش فاصله گرفته و در موقعیت فعلی درجا می‎زند و خریداری ندارد و بیش از هر چیزی در دنیا، عاشق خانواده‎اش است، طی یک صحنه‎ی نفس‎گیر، انتخاب می‎کند که همراه جری مگوایر بماند، اگر جری قول می‎دهد که او را (خانواده‎ی او را) به پول برساند! فیلم پر است از صحنه‎ی تقابلِ جری مگوایر با راد تیدول، رقبا، درگیری، اضطراب، تلاش، شکست و...

*

تنها لحظاتِ آرامِ زندگی جری، آن‎ وقت‎هایی هستند که دوروتی حضور دارد. دوروتی که در اولین قرارش با جری، به او می‎گوید بیا غم و غصه‎های‎مان را برای هم تعریف نکنیم... که عشق شاید کار سختی نباشد. زنی که جری، فقط وفاداری‎اش را می‎بیند، نه عشقش را. و یک‎بار، یک‎لحظه، تحتِ تاثیر همان وفاداری او، به خاطرِ حسِ مسئولیت در قبالِ او، به او پیشنهاد ازدواج می‎دهد. پیشنهادی که دوروتی در قبولش لحظه‎ای تردید نمی‎کند. مگر می‎شود که بکند. مردِ رویاهایش! پیشنهادی که جز دوروتی و پسرش، هیچ‎کسی را خوشحال و راضی نمی‎کند. حتا خود جری را که خیلی زود متوجه عواقبِ تصمیم ناگهانی و نسنجیده‎اش می‎شود.

دوروتی هم البته، خیلی زود متوجه اشتباهش می‎شود. جایی که به جری اعتراف می‎کند که به خاطر خودخواهی خودش، او را به طرف چنین پیشنهادی سوق داده است... یا به عبارت دقیق‎تر،‌ از سوق دادنِ او به این سمت، جلوگیری نکرده است و حالا، حاضر است خودش را از زندگی جری کنار بکشد. هر چند که بعد در جمعِ دوستانِ مطلقه‎ی خواهرش می‎گوید که اگرچه مردها دشمن هستند، ولی با این وجود، او این دشمن را دوست دارد.

این رها کردن، شاید بهترین تصمیمی بود که دوروتی گرفت. که گاهی باید چیزهایی را که می‎خواهی، رها کنی. که اگر باز به سمتِ تو بازگشتند، مال تو بوده‎اند. که اگر برنگردند... باید می‎رفتند.

و جری، باز می‎گردد... این‎بار، با قلبش... وقتی که وسطِ هیاهوی موفقیت، با تمام وجودش حس می‎کند که چقدر دوروتی را کم دارد. وقتی که هر چه منتظر است، آن کسی که باید، تماس نمی‎گیرد!

و با آن سخنرانی پایانی‎اش، لبخند و اشک را به چشمانِ دوروتی و جمعِ زنانِ ناامید و افسرده‎ی نشیمنِ خواهرش... و لبخند را به مایِ تماشاگر، هدیه می‎کند.

Jerry Maguire را کامرون کرو، در سال 1996 با بازی تام کروز، رنه زلوگر (که با این فیلم ستاره شد) و کوبا گودینگ جونیور، کارگردانی کرد.

*

دیالوگ:

شاید حرف من رو باور نکنید... نبوغ همه‎جا ریخته ولی تا بیاد به مرحله‎ی حرفه‎ای برسه عین پاپ‎کورنی که بو می‎دن، بعضی‎ها باز می‎شن... بعضی‎هام باز نمی‎شن.

*

من اونی‎ام که شما معمولا نمی‎بینینش.

*

 

جری مگوایر: اگر اینجا قراره اتفاقی بیفته، پس بذار همین جا اتفاق بیفته.

من نمی‎ذارم از شر من خلاص بشی. چطوره؟

این قبلا یه جورایی تخصص من بود. من توی اتاق نشیمن خیلی خوب بودم. اونا من رو فرستادن اون تو، و اون تو تنها بودم. ولی حالا، من فقط... نمی‎دونم... اما امشب... پروژه‎ی کوچیکمون، مشارکتمون... یک شب فراموش نشدنی داشت... یه شب خیلی خیلی بزرگ. اما هنوز کامل نشده. کاملا به اون‎جایی نرسیده که همه چی تقریبا کامل بشه. چون من نتونستم این شادی رو با تو قسمت کنم. من نتونستم صدای تو رو بشنوم... یا با تو بهش بخندم. من دلم تنگ... من دلم برای همسرم تنگ شده... ما تو دنیایی پر از بدبینی زندگی می‎کنیم. دنیایی پر از بدبینی... و همه‎ش توی کارهامون به فکر چشم و هم‎چشمی هستیم... من عاشقتم. تو من رو کامل می‎کنی. من فقط...

دوروتی: ساکت شو... فقط ساکت شو... تو منو با همون سلام اول مال خودت کردی...

+ جمله‎های ایتالیک توی دیالوگ بالا، بخش‎هایی از «گزارش کار»ی هست که جری اول فیلم نوشت. که کل زندگی‎اش را تغییر داد.

 

* از دیالوگ‎های فیلم.

Mission: Impossible - film series

راستش فکر نمی‎کردم یک روز فیلمِ ماموریت غیرممکن را، به اختیار خودم، ببینم. آن هم هر پنج قسمتِ این سری را. آن هم با علاقه. و تازه دیدن آن را هم به دیگران توصیه کنم. هیچ‎وقت فکر نمی‎کردم از تام کروز خوشم بیاید و تازه دوستش هم داشته باشم!

شد. شد. شد. شد. شد. شد. همه‎ی «فکر نمی‎کردم»های بالا اتفاق افتادند.

تماشای یک نفسِ‌هر پنج فیلمِ‌ سری ماموریت غیرممکن در سه روز (سه تای اول را توی تعطیلی جمعه دیدم و دوتای بعدی را شب‏های دو شب بعد که روز کاری بودند) آن‎قدر سر شوقم آورد و سرحالم کرد که تصمیم گرفتم در مورد تمام پیش حس‎های قبلی‎ام در مورد فیلم‎های اکشن تجدیدنظر کنم (البته این هم از عواقب همان ذوق‎زدگی هست! وگرنه،‌ من و فیلم‎های اکشن، در درازمدت آب‎مان از یک جوی نمی‎گذرد!). البته اکشن‎های خوش‎ساخت،‌ مخصوصا از نوع جاسوسی‎شان،‌ چیزی نبود که مخالفش باشم (بدساخت‎هایی که هر سال مثل گیاه خودرو می‎رویند که جای خود دارند). اما جزو فیویریت‎های من نیستند. گاهی برای تفریح و بیشتر از سر اتفاق و نه انتخاب دیده‎ام و گاهی راضی هم بوده‎ام. چندتایی از باندها را هم بدون ترتیب دیده‎ام (هم از قدیمی‎ترها و هم اکثر باندهای پیرس برازنان و دنیل گریک (یکی از برنامه‎های آینده‎ام هم،‌ تماشای با ترتیب و پشت سر هم مجموعه فیلم‎های باند است)). البته باید بگویم که اتان هانت و ماموریت‎های غیرممکن را از جیمزباند و فیلم‎هایش دوست‎تر داشتم. اتان هانت انگار انسانی‎تر و آسیب‎پذیرتر بود،‌ با وجود تمامِ‌کارهای غیرقابل باور و مافوق بشری‎اش! حتا تا پای ازدواج هم رفت (در فیلم سوم) (هر چند انگار یکی از جیمزباندهای جورج لازنبی هم تا این مرحله پیش رفته). جایی دیگر هم برای نجات دوستش، خودش و کل ماموریت (به نوعی کل بشریت) را به خطر انداخت (فیلم چهارم). توی فیلم اول (که بعد از پنجمی،‌ از بقیه دوست‎ترش داشتم) خشمش به خاطر ماموریت نمایشی‎ای که منجر به مرگ فجیعِ تمام دوستانش شد، تا در افتادن با سازمان قدرتمند و عریض و طویل IMF و در لیست تحت تعقیب قرار گرفتن هم کشید.

و خودِ تام کروز،‌ شاید یکی از دلایل مهمِ‌ این ذوق‎زدگی بود. تام کروزی که در فیلمِ‌پنجم، در سنِ‌پنجاه‎ و دو سالگی هم کماکان سرحال به نظر می‎رسد،‌ با در نظر گرفتنِ این‎که از بدل استفاده نمی‎کند. حالا،‌ بعد از تماشای فیلم‎ها،‌ تصور این‎که کس دیگری می‎توانست جای او باشد و تمامِ آن‎چه را که تام کروز به این شخصیت و فیلم‎ها بخشیده،‌ به فیلم بدهد،‌ سخت است. به یاد بیاورید،‌ احساسات و شخصیت تام کروز بیست سال جوان‎تر در اولین فیلم سری (به کارگردانی دی‎پالما) در آن فضای پر از شک و تردید و سوءظن،‌ جوری که تماشاگر هم همراه اتان هانت به هیچ‎کس نمی‎توانست اعتماد کند‌،‌ حتا به دوستانی که همان ابتدای فیلم،‌ به طرزی فجیع کشته شدند! به مرور و در قسمت‎های بعدی رنگی از شوخ‎طبعی هم به نقش اضافه شد و دشمن هم به لایه‎ای عقب‎تر از سازمان عقب رانده شد.

بلافاصله بعد از تمام شدنِ‌پنج فیلم،‌ شب چهارم جری مگوایر رادیدم که احتمالا در موردش در پستی جداگانه خواهم نوشت. راستی باید اعتراف کنم که این آدم چقدر قشنگ می‎خندد!

فیلمِ‌اول و پنجم را از مجموعه‎ی این فیلم‎ها بیشتر از بقیه دوست داشتم. فیلمِ پنجم یک قهرمانِ زنِ‌ خیلی خوب و دوست‎داشتنی هم دارد که شبیه سایر زن‎های این فیلم‎ها،‌ نقشی علی‎السویه و تزئینی ندارد.

توصیه می‎کنم،‌ حتا اگر مثل من اهل این‎جور فیلم‎ها نیستید،‌ یک بار،‌ وقتی برای تماشایشان بگذارید. و البته در مدت تماشایش سعی کنید ورِ ایرادگیر و منطقیِ ذهن‎تان را به استراحت بفرستید تا از فکر کردن به همه‎ی حرکات محیرالعقول و جابه‎جاشدن و عملیاتی که در ابتدایی‎ترین خط،‌ حتا با منطق «زمان» هم تداخل دارد و به خصوص وفورِ‌ استفاده از تمهید تغییر چهره که از فرطِ استفاده شدن،‌ هیچ مجالی برای غافلگیری هم برای‎تان نمی‎گذارد،‌ معاف باشد.

اسامی و سال ساخت فیلم‎های این مجموعه:

فیلم اول  Mission: Impossible در سال 1996 به کارگردانی برایان دی‎پالما؛

فیلم دوم  Mission: Impossible II در سال 2000 به کارگردانی جان وو؛

فیلم سوم  Mission: Impossible III در سال 2006 به کارگردانی جی. جی. آبرامز؛

فیلم چهارم  Mission: Impossible – Ghost Protocol در سال 2011 به کارگردانی براد برد؛

فیلم پنجم  Mission: Impossible – Rogue Nation در سال 2015 به کارگردانی کریستوفر مک‎کوری؛

به گیرنده‎های خود دست نزنید یا وقتی‎که ققنوس به‎پامی‎خیزد

There are no two words in the English language more harmful than 'good job'.

*

وقتی که فیلم به پایان می‎رسد،‌ بعد از آن ضیافت پایانی موسیقی و درام و نگاه‏‎ها،‌ بعد از رها شدن از جادوی آن نبرد و دوئلِ جذابِ دونفره، با خودت فکر می‎کنی که آیا این فیلم،‌ پایانی خوش‎تر از این هم می‎توانست داشته باشد؟

و فکر می‎کنی،‌ پایان خوش یعنی این! جایی که ضدقهرمانِ جذاب و کاریزماتیک و ستمگر،‌ به شیوه‎ی ظالمانه‎ی خودش،‌ از دل پسرک معمولی و فاقد جاذبه‎ی قهرمانیِ محکوم به شکستِ برآمده از خانواده‎ای شکست‎خورده،‌ قهرمانی بیرون کشیده و لبخند فتح و رضایت را بر لب‎های خودش،‌ قهرمان متولدشده روی صحنه از پس نبردی نفس‎گیر و تماشاگر می‎نشاند. قهرمانی که خواست و مبارزه کرد و بالاخره،‌ »به‎خاطر» فلچر،‌ مگر مهم است چگونه،‌ چطور، از چه راهی؟، آن‎چه را که آرزویش داشت،‌ هر دو نفر داشتند، در آن یکی بیشتر حسرتی ناکام بود،‌ انجام داد.

فلچر شیطان است یا فرشته یا فقط بیمار خطرناکی که نوجوانان و جوانان عاشق موسیقی به راحتی و آزادانه در اختیارش قرار گرفته‎اند تا او،‌ به «روشِ خودش» ستاره‎اش را که سال‎ها،‌ بی‎تابانه، در جستجویش بوده و در این بین چه جوانانِ مشتاقی را قربانی نکرده، بین آن‎ها کشف کند؟ معلم سختگیری که مرز سختگیری‎هایش از قلمرو عرف و عادت‎های آشنای گذشته و به قلمروی جنون وارد شده. یادآورِ سختگیری‎ها و رفتار وحشیانه‎ی گروهبان هارتمنِ‌ غلافِ تمام فلزی کوبریک،‌ حتا با همان جنسِ بددهنی‎ها و به سخره‎گرفتن‎ها و شکنجه‎های روحی و خشونت‎هایی که با پرت‎کردنِ هر چه به دستش می‎آید،‌ حتا اگر شده صندلی یا آلاتِ موسیقی،‌ به سمتِ هدفِ خشونت، ابراز می‎شود.

و کسی که این قلمرو را تاب بیاورد،‌ یا به اوج درخشش روی صحنه (کدام صحنه؟) می‎رسد،‌ یا به عرصه‎ی نابودی فرو می‎افتد. که اندرو هم،‌ یک‎بار تا نابودی همه‎ی رویاهایش رفت... وقتی‎که ناچار شد از همه‎ی آن‎ها دست بکشد و درامش را به تاریکی گنجه بسپارد... اگر چه برعکس شاگرد محبوبِ سابق فلچر،‌ بازگشت... هر چند در مورد آینده چه کسی می‎داند که چه پیش خواهد آمد. اگرچه اندرو،‌ برخلاف آن شاگرد محبوب،‌ عاشق موسیقی‎ست و درام. که به خاطر آن،‌ به خاطر رسیدن به موفقیت، حاضر است تا مرز نابودی تلاش کند و از هرچیز دیگری، هر چیزی،‌ بگذرد.

کاریزمای استاد،‌ عطش موفقیت، ‌جادوی موسیقی، جاذبه‎ی جاز،‌ همان چیزهایی که اندرو را علی‎رغم همه‎چیز باز می‏گرداند به عرصه... می‎کشاند به جایی که در مقابل نام فلچر بر روی اعلانِ کافه نمی‎تواند مقاومت کند... باز می‎گردد و این بازگشت،‌ آغاز همه‎چیز است. فروپاشی‏‎ای که به شکوه برخاستنی ققنوس‎بار می‎انجامد.

ققنوس به‎پامی‎خیزد و چه کسی می‎تواند تضمین کند که دوباره نابود نگردد؟

Whiplash دری را باز می‎کند تا بخشی از مرارت‎ها و سختی‎های طاقت‎فرسایی را که پشتِ به بار نشستنِ قطعاتِ موسیقی‎ای‎ست که به سادگی می‎شنویم،‌ نشان‎مان بدهد. و جنون و دردی که گاهی،‌ جاهایی، دور از نگاه و گوش ما،‌ پنهان شده است. که گاهی، این نواهای موسیقی از میانِ خون عبور کرده‎اند.

*

اندرو: من ترجیح می‎دم توی 34سالگی مست و ورشکسته بمیرم و باشند کسانی که سر میز شام در موردم صحبت کنند تااینکه طوری زندگی کنم که تو 90 سالگی پولدار و هوشیار باشم و کسی یادش نیاد که من کی بودم.

*

خلاصه‎ای از ویپلش از ویکی‎پدیای فارسی:

Whiplash فیلمی مستقل آمریکایی محصول سال ۲۰۱۴ است. دیمین شزل این فیلم را براساس تجربیاتش در باند دبیرستان پرینستون نوشته و کارگردانی کرده است. اندرو نیمن (مایلز تلر) در نقش دانش‌آموزی بازی می‌کند که نوازنده‎ی درام است و سعی دارد تا استاد خودش، ترنس فلچر (جی. کی. سیمونز) را تحت تأثیر قرار دهد. این فیلم در جشنواره فیلم ساندنس ۲۰۱۴ اکران شد و از همان ابتدا مورد توجه مردم و منتقدین قرار گرفت. سونی پیکچرز حق انتشار جهانی آن را خرید. نامزد پنج جایزه در هشتاد و هفتمین دوره جوایز اسکار از جمله جایزه اسکار بهترین فیلم، جایزه اسکار بهترین فیلم‌نامه اقتباسی، جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، جایزه اسکار بهترین صدابرداری و جایزه اسکار بهترین تدوین فیلم شد که فقط در بردن جایزه بهترین فیلم و جایزه بهترین فیلم نامه اقتباسی در این میان ناموفق بود.

Can’t Take My Eyes Off You *

همه‎اش که نباید فیلم جدی دید! گاهی هم باید، مثلا یک روز جمعه، به خودت، تماشای یک فیلم رمانتیک تین‎ایجری هدیه بدهی. البته نه شبیه اغلبِ فیلم‎های تین‎ایجری این‎ سال‎ها که تحمل یک لحظه‎ی خیلی‎هایشان هم سخت هست.

10 Things I Hate About You فیلمی مربوط به آخرین سال قرن بیستم که علاوه بر لذتی که دیدنِ ماجرای رمانیتک فیلم که برداشتی آزاد از نمایشنامه‎ی رام کردنِ زنِ سرکش شکسپیر هست، به دوست‎دارانِ رمانتیک‎ها می‎بخشد، جنبه‎ی جذاب و جالب دیگری هم دارد: تماشای هیث لجرِ و جولیا استایلزِ نوزده بیست‎ساله و جوزف گوردن لویتِ نوجوان!

 

متنفرم از طرز حرف زدنت با خودم و طوری‎که موهات رو درست می‎کنی

متنفرم از طرز روندن ماشینم

متنفرم وقتی‎که خیره می‎شی

متنفرم از اون چکمه‎های گنده‎ت و طوری‎که ذهنم رو می‎خونی

این‎قدر ازت متنفرم که داره حالم به‎هم می‎خوره، حتا با من کاری می‎کنه که شعر بنویسم

متنفرم، متنفرم از این‎که همیشه حق با توئه

متنفرم وقتی‎که دروغ می‎گی

متنفرم وقتی‎که من رو می‎خندونی، از اون بدتر وقتی‎که من رو به گریه می‎ندازی

متنفرم وقتی دور و برم نیستی و این‎که اصلا بهم زنگ نزدی

اما بیشتر، متنفرم به‎خاطر این‎که ازت متنفر نیستم، حتا ازت بدم هم نمی‎یاد

نه حتا یه ذره، اصلا

*

* ترانه‎ی فرانکی والی که پاتریک (هیث لجر) توی زمینِ فوتبال برای دلجویی از کت خواند.

Friends

ده سال پیش خبری از هاردهای اکسترنال نبود. از دانلود کردنِ آسان و در دسترسِ فیلم‎ها هم. اگر هم بودند، زندگی من و اطرافم آن‎قدر متمدن نشده بود که در آن اثری از این چیزها باشد. زندگی پیشرفته‎ی من خلاصه می‎شد در یک کامپیوتر پنتیوم 4 که به مرحله‎ی بازنشستگی رسیده بود و یک دستگاه نمایش دی‎وی‎دی که آن هم آن زمان برای خودش خیلی بود! خیلی از دوره‎ی وی‎اچ‎اس‎ها نگذشته بود و هنوز اثراتشان توی خانه‎ی ما بود (تمام کودکی و نوجوانی من با آن‎ها سپری شده بود). آن روزها، انگار همه‎چیز بهتر بود. برای تماشای فیلم‎‎های خوب، باید اهل‎شان می‎بودی. باید به دنبالِ گنج می‎گشتی تا پیدایش کنی. همین‎جوری، به راحتی پیدا نمی‎شدند و... این سخت بودن‏شان، ارج و قربشان را بالا می‎برد. هر کسی تماشایشان نمی‎کرد که بعد همین‎طوری در موردشان نظر بدهد و با یک جمله و یک حکم سرسری آن‎ها را رد یا بی‎اعتبار کند... آن دوره، بهشتِ کالت‎بازها بود. کالت مووی‎ها برای خودشان اعتبار و اهمیت داشتند. تماشاگران خاص داشتند... می‎شد پیدایشان کرد. ولی نه به آسانی. دمِ دستی و سهل‎الوصول نبودند... مثل حالا.

*

مردادِ گرمم با تماشای فرندز گذشت. ماهی گرم و بی‎نظیر. زندگی‎ام رنگ فرندز گرفته بود. دو آپارتمانِ روبه‎روی هم، یک کافه‎ی دوست‎داشتنی، و شش نفر که در طول این مدت، انگار بخشی از من شده بودند. انگار که اگر در را که باز کنی، آن بیرون باشند. این‎قدر واقعی. این‎قدر نزدیک. این‎قدر ملموس. با هیچ‎چیزی، هیچ فیلمی، هیچ سریالی، این‎قدر که با این شش نفر، نخندیده بودم. آن‎قدر با آن‎ها همراه شده بودم که می‎توانستم پیش‎بینی‎شان کنم. برایشان دل بسوزانم. برایش خوشحال باشم. برایشان آرزو کنم. مرداد جادویی من، با آخرین قسمتِ فرندز و ترک آپارتمان دوست‎داشتنی توسط آن‎ها، به پایان رسید. با یک دلتنگی و خلاءِ عمیق... انگار که بخشی از من کنده شده بود. رفته بود... با آن‎ها؛ با فیبی (آخ فیبی، فیبی، فیبی)، جویی، راس، ریچل، چندلر، مونیکا.

در طول تمامِ سال‎های بعد، فرندز اما، گاهی، سر و کله‎اش پیدا می‎شد. وسط بعضی لحظاتت، بعضی گفتگوها، بعضی احساسات، بعضی اتفاقات، بعضی رویدادها...

حدود یک سال و نیم، دو سال پیش، وقتی همکارِ مهربانم، هارد اکسترنالم را که برای تبادل فیلم گرفته بود، به من برگرداند، هیچ‎چیزی از مجموعه‎ی فیلم‎هایی که برایم کپی کرده بود (شامل مجموعه‎ی آثار وودی آلن، کوبریک، بونوئل، هاوارد هاکس و اورسن ولز و مجموعه‎ی کامل فیلم‎های باند و...) برایم لذت‎بخش‎تر و جایزه‎مانند‎تر از کل قسمت‎های ده فصلِ فرندز نبود. ذخیره‎ شد برای روز مبادا. در تمامِ این مدت، درس‎ها و پروژه‎ها و پایان‎نامه و این جور چیزها بودند. در پسِ همه‎ی این‎ها می‎دانستم، چیزی برای روز مبادا دارم. چند وقت پیش، بعد از مدت‎ها همین‎جوری، یک اشاره، از جایی، کافی بود که بروم سراغش. برای ناخنک‎زدن. بدون قصدی برای پیوسته دیدن. و همان ناخنک زدن، با تمامِ گریزهای من، به تماشای پیوسته‎ی نه قسمت منتهی شد. می‎دانستم که روز مبادا هنوز فرا نرسیده. تا یک گفتگوی شبانه با بی‎تا و گریز زدن به خاطراتِ فرندز... رجوع به فایل وُرد... رجوع به...

پرهیز و گریز و مقاومت به انتها رسید. روز مبادا فراموش شد. اعتیاد برگشت. این‎بار خیلی خیلی بهتر بود از بار قبل. این‎بار همه‎ی آن‎ها، خیلی آشناتر بودند. هر چند که گذرِ سال‎ها، دور شدنِ نسلی که با موبایل غریبه بودند، با کامپیوتر، اینترنت، تکنولوژی، حتا این فاصله را خیلی عمیق‎تر کرده بود... ولی... چیزی بود... انگار یک آرزو، یک حسِ عمیقِ نیاز... یک خلاء...

که چقدر دل‎مان تنگ شده، رفته، برای چنین روابطی، چنین دوستی‎هایی، چنین برای دوست از هر چیزی گذشتن‎هایی، چنین...

فرندزبینی، این‎بار، که بیش از ده سال از پایانِ این سریال ده‏ساله‎، سپری شده، لذت‎بخش‎تر و دلنشین‎تر و حال‎خوب‎کن‎تر بود. خیلی خیلی خیلی حال‎خوب‏کن. خیلی خیلی.

حالا که نیمی از سریال را دوباره دیده‎ام، تصمیم گرفتم بیاورمش اینجا. دلم می‎خواهد خیلی چیزها در مورد این سریال و این‎ آدم‎ها بنویسم. خیلی چیزها توی ذهنم بود که وقتی می‎خواهم این مطلب را بنویسم، بگویم. ولی حالا... چیزی به ذهنم نمی‎آید. شاید این مطلب دوباره به روز شد. شاید پستی دیگر در موردش نوشتم، در انتهای دوباره‎بینی ده فصل. وقتی که این‎بار، حتا بیشتر از بار قبل، ده سال پیش، با خالی شدنِ آپارتمانِ دوست‎داشتنی و پر از خاطره، دلتنگ شدم... وقتی که بغض برگشت... وقتی که...

این‎بار این‎جا هست که می‎توانم بنویسم از دلتنگی.

 

*

وقتی اولین قسمتِ فرندز را دیده بودم، هزار سال پیش، سیت‎کام بودنش، چقدر توی ذوقم زده بود. چقدر دافعه داشت. ولی انگار از قسمت دوم، فراموش شد. بود، ولی چقدر به‎جا بود. آن‎قدر درست و به‎جا بود که انگار شنیده نمی‎شد. تحمیلی در کار نبود. به‎جا و مناسب.

*

+ بعدانوشت: (+)، (+)، (+)، (+)، (+)، (+)، (+)، (+)، (+).

از این سایت 7فاز خوشم آمد!

شهرزاد

یکی دو هفته‎ای بود می‎خواستیم اینجا را به شما معرفی کنیم و من دنبال یک بهانه‎ی خوب، خیلی خوب بودم. بهانه‎ای که بتواند هم سر من را گرم کند، هم مورد علاقه‎ی خوانندگان اینجا باشد. تا... دیشب.

شب گذشته فکر کردم چرا که نه؟
چرا از سریال در حال پخش و جذابی که این روزها تقریباً بسیاری‎ بابتش پول می‎دهند و می‎بینند، کسانی که گاه حتی فکرش را هم نمی‎کرده‎ایم، حرف نزنیم؟ شهرزاد.

شهرزاد معرفی کردن نمی‎خواهد. خودش، پَکِ بسته‎بندی‎اش، تصویر روی جلدش، گرافیکش، در وهله‎ی اول و پیش از تماشا، خود را به خوبی معرفی می‎کند. من هم قرار نیست معرفیش کنم یا شرحش دهم.. فقط قرار است برای‎تان بگویم که چقدر از تماشا کردن این سریال لذت برده‎ام، می‎برم... چقدر حس می‎کنم یک نفر پیدا شده، برام وقت گذاشته، هزینه کرده، مرا لایق دانسته، و به شعورم احترام گذاشته... اصلاً اینکه ما ملت ایران تا به حال با چنین اقلامی بیگانه بوده‎ایم، و حالا کسی دارد برای‎مان وقت می‎گذارد.. دقت کنید، وقت می‎گذارد... کسی برای ما که همیشه پرت‎مان کرده‎اند عقب، زده‎اند توی دهان‎مان، آت و آشغال به خوردمان داده‎اند، وقت گذاشته! این، خود هیجان‎انگیز و لذت‎بخش نیست ؟

هست..

باور کنید که هست..

اگر تا به حال دست‎تان نرفته هیچ دوشنبه‎شبی از هیچ سوپرمارکتی، شهرزاد بخرید و بعد دورهم و خانواده‎گی تماشا کنید، ازتان خواهش می‎کنم که یکبار، یکبار، این لذت را امتحان کنید.. به جوارح و فکرتان اجازه بدهید یک ساعتِ آرام و دور از تنش را تجربه کنند. به خودتان اهمیت بدهید. به فکرتان، چشم‎های عزیزتان، گوش‎های لایق‎تان. باور کنید که تن ما شایسته‎ی دیدن کم‎مایگی‎های صدا و سیمای خودمان (اغلب) و ماهواره‎هایی که قطعاً دلسوز ما نیستند و ترک‎ها و ... نیست. گوش شما باید از عشق بشنفد. زبان‎تان، وازه وازه‎ عشق را مزه‎مزه کند. چشم‎های عزیزتان، آنقدر محترم هست که از عشق ببیند.. چرا به خودمان احترام نمی‎گذاریم؟

کسی از نزدیکانم بر این باور است که کتاب یا فیلم خوب، آن است که آدم را از دنیا و مافیهاش جدا کند، دستش را بگیرد، با خود ببرد.. ببرد در مسیر قصه و روایت... دلم می‎خواهد به شما بگویم که شهرزاد ( والبته آثار فاخر دیگری از این دست کارگردانان و کاردانان) چطور این کار را با من و کسانی که می‎شناسم، کرده. به وقت تماشایش، چطور ذهنم کنده می‎شود از دنیا و آکنده می‎شود از صحنه‎پردازی‎ها، گریم‎ها، دکورها، لباس‎ها، موسیقی، صدا، و از همه مهم‎تر: حرف‎های خوب.

گوش‎های ما در سال‎های اخیر، با مردمانی که گاهی خیال می‎کنم نمی‎شناسم بس که این همه توهین و تحقیر و الفاظ زشت به دهان دارند و به وفور خرج‎شان می‎کنند، به بدی‎ها عادت کرده. بیایید کمی هم از عشق بشنویم. قصه‎ی عشق و خواستن، در بستری از تاریخ. از خوبی‎ها. شعر و ادبیات. از آدم‎هایی که برای‎شان مهم است زندگی‎شان را چگونه رقم می‎زنند.

*

برای گفتن از بازی‎ها و نقش‎ها، راستش نمی‎دانم از جا شروع کنم.

از ترانه‎ای که چشم‎هاش محضِ شهرزاد قصه بود و با تمام مختصاتش.. فرهاد عاشق‎پیشه‎ و احساساتی فیلم .. یا حتی خواهر کوچکه که آنقدر روی مخ است که وقتی به خودت می‎آیی می‎بینی نه، واقعا از پس روی مخ بودن برآمده! نسیم ادبیِ نازنینی دارد شهرزاد که بارها از دستش خندیده‎ام.. شیرینی که به رغم بی‎علاقگی به بازیگرش، به خوبی از عهده‎ی نقش برآمده و حتی گفت و گوهاش و یکی‎بدوهاش با قباد جذاب و دیدنی‎ست، و تو حواست وقتی جمع این مطلب می‎شود که می‎گذاریش کنار آن‎همه هنرمند درجه یک و قدر و.. بعله.

من تک‎تک آدم‎های این قصه را دوست دارم. غزل شاکری بی‎نظیری که انگار زاده شده تا رویای قصه را بازی کند، با آن چشم‎های حرف‎زن و خوانشِ شعر و کلام و موی سیاه و کارکتر فوق‎العاده... فریبا متخصصِ فراوان دوست‎داشتنی، با آن موی فر و کت و دامن بنفش و دلواپسی‎های مدامِ توی چشم‎ها... گلاره عباسیِ به حق خوب. یا.. یا آقای همفری بوگارت‎مآب، با آن ژست‎ها و خنده‎ها و نگاه‎ها و ... وای که هر که به هنر شهاب حسینی اطمینان نداشت، به یقین رسیده!

و دست آخر، من را در کفه‎ی ترازوی عشاق نگذارید... من با وجود آگاهی‎م از طرف حقیقت و راستین قصه، با وجود تمام دلسوزی‎ها و نازک‎دلی‎هام... طرف آدم یِلخیِ بی دست و پای جذابِ بی‎سوادِ بی‎کسِ لعنتیِ ... طرف همه‎ی این‎ها هستم!

طرف کسی که یادش نداده‎اند عاشقی کند، اما می‎گوید: هرچی می‎گم از این‎جاست...

بعد هم طرفِ پکیجِ خوبِ محسن چاووشی و آن تکه‎ی کلیپ اخیری که از قسمت یازده بیرون دادندِ « تورو از دور دلم دید اما...» و آن نگاه‎ دردمند و مبهوت و سوزان و ... آن همه رؤیا که به هیچ انگاشته شد...

نتوانستم به یکی بسنده کنم. بیایید چند عکس با هم ببینیم:

بیایید به عصر حرف‎های خوب برگردیم.. به عصر دوستت دارم‎ها. قربان صدقه‎هایی که شاید اگر از تلویزیون پخش می‎شد، این‎همه با هم تلخ نبودیم...

deux jour , une nuit

دو روز و یک شب یعنی « من به تو اعتماد ندارم.»

یعنی بی حسی.

تعلیق.

و صدتا کلمه‎ی دیگر که می‎شود من باب احوالات خانوم ساندرا که تمامی ویژگی‎های بارز و غیربارز افسردگی را می‎شود درش دید. باید افتخار کرد به در آمدن چنین شخصیت تمیزی و چنین بازی باشکوهی از ماریون کوتیار... یک بار دیگر عاشقش شدم.

فیلم درام ساده، بسیار ساده‎ای ست از تلاش یک زن برای حفظ کار و متعاقب آن زندگیش.

ساده و ساکت و روان و راحت است، من هم حرف زیادی ندارم درباره‎اش بزنم.

- این دفعه‎ی اوله.

- نه هر دفعه همین طوریه. هر دفعه مثل گداها بنظر میام.. دزدی که میاد پول اونارو بدزده. منو نگاه می‎کنن، و آماده‎ی کتک زدنم هستن. منم می‎خوام کتکشون بزنم... می‎رم بخوابم.

- گفتم که بهتره به دیدن میگوئل هم بریم.

- نه. بسمه دیگه. بقیه رو دوشنبه می‎بینم.

- ساندرا پنج نفر می‎خوان بمونی!

- نه فقط دو نفر! بقیه رو مجبور کردم دلشون به حالم بسوزه! حتی اگه برگردم سرکار، اونایی که پاداش‎شون رو بریدم، چطوری بهم نگاه می‎کنن؟

بازی: ماریون کوتیار

فیلمنامه و کارگردان: لوک& ژان پیر داردن

امتیاز: 7.4

الآن نگاه کردم دیدم لیلی چقدر فعال بوده. ماشاءالله و لاحول و لا.... فوووت :)))